Quest cudesch intermediescha ad in public giuven il fenomen dals craps traglischants, al integrond en ina paraula da nanins. En il stgir d’ina tauna scuvran Rassina cotschna e Tschurrichel nair che craps pon esser bler dapli che quai ch’els paran a l’emprima egliada.
Mintgatant vegn er glieud da l’autra vart da la Punt da Tardis sin l’idea da resguardar en lur projects il rumantsch. Sch’i sa tracta d’uffizis federals n’è quai nagut auter ch’in duair (che na sa chapescha però tuttina betg da sez). Sch’i sa tracta d’organisaziuns ed instituziuns che sa drizzan er a la Rumantschia, è quai in bel gest che merita da vegnir apprezià. – E sch’i sa tracta da la partiziun da las scienzas natiralas dal Museum da Zofingen (AG)? È quai lura gia in mez miracul? U forsa d’attribuir a la chasa da vacanzas engiadinaisa d’in dals collavuraturs? Ni a l’in ni a l’auter, mabain al giavisch d’intermediar ad in public giuven in dals ‹miraculs› dal museum, numnadamain ils minerals fluorescents. E quai fa il museum cun edir il cudesch gist en quatter ediziuns parallelas, risguardond tut las quatter linguas naziunalas. Chapeau!
Tar la fluorescenza e fosforescenza sa tracti da fenomens sin ils quals ins frunta – almain en lur furmas natiralas – betg gist mintga di. Perquai cuntegna il cudesch a la fin ina curta part explicativa ch’ans fa a savair il suandant: «Sch’ins illuminescha tscherts minerals cun glisch ultravioletta (UV), cumenzan els a traglischar en pliras colurs; quai numn’ins fluorescenza. Fosforescenza vegn numnà il fenomen che tscherts minerals fluorescents traglischan er suenter che la glisch UV è stizzada.» Uschè lunsch la part teoretica. Ma co pon ins explitgar als uffants quest fenomen vaira abstract? Il cudesch ‹Rassina cotschna, Tschurrichel nair ed il miracul› fa quai cun inserir la tematica en ina paraula da nanins. Sin lur viadi da scuverta arrivan ils dus fragliuns Rassina cotschna e Tschurrichel nair en ina tauna. A l’entschatta illuminescha ina chandaila alva lur via. Ma tuttenina sa stida quella. Ils fragliuns han be pli la chandaila blaua da reserva ed han gia tema da stuair tschertgar la sortida en la brausla glisch da quella. Ma qua capita il miracul:
«La tauna grischa e stgira è tuttenina sco striunada! Rassina cotschna e Tschurrichel nair èn circumdads d’ina glisch magnifica! (…) ‹È quai in palaz?›, vul Rassina cotschna savair. ‹Quai è plitost sco en in bellezza pajais da l’artg s. Martin›, smirveglia Tschurrichel nair.»
Ils dus uffants chattan la via or da la tauna e returnan a chasa tar bab e mamma che sa faschevan gia gronds quitads. Mintgin porta cun sai in grond crap grisch ch’els tschentan sin maisa davant ils egls spanegiads dals geniturs. S’avischinond cun la glisch alva, restan ils craps grischs. Ma apaina envidada la chandaila blaua, cumenzan ils craps a glischar – in verd e l’auter blau. Ils geniturs èn tut intgantads. Bab manegia: «Gea, gea, la natira è plain miraculs. Els sa chattan schizunt en ils pli simpels craps.» E tgi che chatta la dretga glisch – uschia finescha el transfurmond il miracul dals craps en in maletg simbolic – scuvra bleras preziusadads en tut la natira!
| Indicaziuns bibliograficas Autur: Ulrich Lienhard Titel: Rassina cotschna, Tschurrichel nair ed il miracul Chasa editura: Museum da Zofingen Onn da publicaziun: 2005 Dumber da segns: ca. 10 000 (34 p.) Links Preschentaziun Cumprar Emprestar |
MAGLIACUDESCHS 
