Ti mo baiva, sche ti manegias!

Martina va dapi quatter emnas cun Tomas. El è si’emprima gronda amur. Ma Tomas è alcoholicher. El n’ha mai raps e di trasora manzegnas. E tuttina spera Martina da dumagnar davent el da la buttiglia. Tomas na para dentant betg d’appreziar ses agid. Qua inscuntra Martina Richard…

SGUARD A L’INTERN

Per giuvenils exista in’entira paletta da ‹cudeschs da problems›, vul dir da publicaziuns che descrivan situaziuns difficilas u problems corporals e psichics or da la perspectiva d’in giuvenil. La paletta cumpiglia il comic ‹Jo› davart AIDS (1992), il cudesch ‹Deschset ed en speranza› (1994), ‹Pass per pass› (1998), ‹Blackbox› che tracta la tematica da sectas (2004), ‹Ti mo baiva sche ti manegias› (2008), ‹Puspè nagins raps› (2009), ‹Jau n’hai propi nagina fom!› (2010), in roman che sa fatschenta cun disturbis da mangiar, ed ‹In nivel per cumià› (2015) davart ina giuvna che mora cun 17 onns da cancer da l’ossa. En la medema categoria tutgan er dus cudeschs ch’èn, tut tenor, gia adattads per scolars dal stgalim mesaun: ‹Curaschi per dudesch› (2002) davart curaschi civil e ‹Viadi d’avust› (1999) ch’avischina uffants pli vegls e giuvenils a la tematica dal holocaust.

A l’emprima egliada paran quai in pau bler problems ed ins po sa dumandar sche quest tip da lectura stoppia propi prender en ina plazza uschè prominenta entaifer ils cudeschs da giuvenils. Il prototip en quest grà furma ‹Pass per pass› (1998): En quest raquint accumpogna la lectura / il lectur Thomas ch’è impedi da chaminar, che na vesa strusch ses bab, che patescha da sia mamma dominanta e ch’ha ses frar giuven che fa suicidi…

I dat però bunas raschuns da relativar quest’emprima impressiun sceptica. Per l’ina datti tuttavia fitg differentas metodas da s’avischinar ad ina tematica seriusa e colliada cun problems. U tgi spetgass per exempel che ‹Deschset ed en speranza› saja in cudesch plain umor e cun in fin sensori per las singulas nianzas da la convivenza en famiglia? E per l’autra na sa restrenschan ils cudeschs menziunads betg ad esser ‹cudeschs da problems›, mabain èn er – e forsa surtut – ‹cudeschs da svilup›: Els accumpognan in giuvenil tras ina greva fasa da sia vita ed ensemen cun il protagonist emprenda er la lectura / il lectur ‹insatge per la vita›, e quai er senza esser tangà dal problem descrit. «A la fin dal viadi n’è Alice nagin uffant pli», hai num en ‹Viadi d’avust›, gist perquai ch’ella ha rimnà en quest interval tantas experientschas – e cun ella er ils giuvenils che l’accumpognan.

E ‹Ti mo baiva, sche ti manegias›? Tut las infurmaziuns davart il cudesch èn da chattar qua sutvart en la preschentaziun cumparida il 2013 en ‹La Quotidiana›.

Indicaziuns bibliograficas
Autur(a): Annette Weber
Titel: Ti mo baiva, sche ti manegias!
Chasa editura: Lia Rumantscha
Onn da publicaziun: 2008
Dumber da segns: ca. 63 000 (84 p.)

 
Links
Preschentaziun dal cudesch
Cumprar
Emprestar