L’Emprima Guerra mundiala è vegnida manada tranter il 1914 ed il 1918 en l’Europa, il Proxim Orient, l’Africa e l’Asia da l’Ost ed ha chaschunà radund 17 milliuns victimas. Las acziuns da guerra han cumenzà l’avust 1914. A quellas era precedida l’Attentat da Sarajevo dals 28 da zercladur.
L’enciclopedia libra Wikipedia è vegnida fundada il 2001 da l’American Jimmy Wales cun l’intent da stgaffir «in’enciclopedia a licenza libra e d’auta qualitad che serva a derasar savida lexicala». En il fratemp (2016) existan radund 40 milliuns artitgels en prest 300 linguas. Entaifer las glistas da las paginas d’internet che vegnan consultadas il pli savens sa chatta la Wikipedia permanentamain tranter las emprimas diesch.
La pagina principala da la Vichipedia rumantscha è vegnida installada il december 2003. Emprims artitgels – sco per exempel ‹Grischun› u ‹Svizra› – dateschan dal 2004. Tenor la statistica dumbra la Vichipedia rumantscha actualmain bundant 3300 artitgels en tut ils idioms ed en rumantsch grischun. Quels èn bain d’ina lunghezza e qualitad (linguistica) fitg differenta; ma cun tut las funcziuns da tschertga e da filtrar porscha la Vichipedia avunda vias per arrivar als cuntegns interessants e da qualitad. In’emprima pussaivladad è quella da cliccar sin la glista dals ‹Artitgels da l’emna›; ina segunda è quella da consultar ils ‹Artitgels lungs› (sur la navigaziun a sanestra: ‹Paginas spezialas›). Per filtrar las varietads linguisticas pon ins endatar en il champ da tschertga ‹Categoria:Vichipedia:Artitgels tenor idiom›; artitgels scrits en rumantsch grischun e lectorads sa chattan sut ‹Categoria:Artitgels recumandads›.
In da quests ‹Artitgels recumandads› – e dal reminent quel che sa chatta sin l’emprima plazza dals ‹Artitgels lungs› – è quel davart l’Emprima Guerra mundiala. Cun ses radund 220 000 segns emplenescha el radund 80 paginas A4 – avunda per crear in pitschen cudesch. Sper la pussaivladad da telechargiar artitgels da Vichipedia en format e-book u d’als stampar sco pdf exista effectivamain er in ‹Generatur da cudeschs› (tut las funcziuns numnadas sut ‹Stampar/exportar› en la navigaziun a sanestra).
Il generatur da cudeschs pussibilitescha d’arranschar sez glistas d’artitgels e da cumprar quels sco cudeschs stampads. La stampa e spediziun succeda sur PediaPress, in servetsch ch’è sa spezialisà sin la creaziun da cudeschs or da cuntegns da wiki e che funcziunescha tenor il princip on-demand – igl è pia pussaivel d’empustar in singul exemplar d’in cudesch concepì a moda individuala, e quai tut tenor giavisch cun cuverta loma u dira, cun maletgs en alv e nair u en colur.
Ma i vegn anc meglier: Cun endatar en la funcziun da tschertga ‹Wikipedia:Cudeschs› arrivan ins sin ina pagina cun cudeschs gia bel e pronts! Qua preparan ed arcunan vichipedistas e vichipedists cudeschs tematics, ediziuns da texts ed entiras retschas da cudeschs. Uschia er il cudesch davart l’Emprima Guerra mundiala, la quala vala pervi da sias consequenzas a lunga vista sco «catastrofa originara dal 20avel tschientaner»:
«Ma betg mo areguard la charta politica vala l’Emprima Guerra mundiala sco gronda cesura: cun questa ‹Guerra gronda› è ida a fin l’epoca da l’imperialissem ed ha inizià la dumonda da la culpa da guerra che dueva avair grondas consequenzas economicas, surtut per la Germania. (…) En pli ha l’Emprima Guerra mundiala furnì il terren nutritiv per il faschissem en l’Italia e per il naziunalsocialissem en Germania e gidà a preparar uschia l’andament fatal che dueva ir a finir en la Segunda Guerra mundiala.»
Per pudair tegnair en maun il cudesch dovran ins be cliccar sin ‹PediaPress›, agiuntar tenor giavisch in maletg da cuverta u adattar la colur da quella – e gia pon ins metter sin via l’empustaziun!
| Indicaziuns bibliograficas Auturs: Vichipedia rumantscha Titel: Emprima Guerra mundiala. La catastrofa originara dal 20avel tschientaner Chasa editura: Vichipedia rumantscha Onn da publicaziun: 2016 Dumber da segns: 220 000 (122 p.) Links Telechargiar il cudesch sco e-book Empustar sco cudesch stampà (book-on-demand) Emprestar Dossier tematic |
MAGLIACUDESCHS 
