L’emprima ediziun da las ‹Kinder- und Hausmärchen› dals frars Grimm è cumparida il 1812. Bainspert dueva quest’ovra sa sviluppar a la pli impurtanta ed enconuschenta collecziun da paraulas popularas en tut il mund. Bain cler ch’ella ha er chattà la via en terra rumantscha…
Igl existan plirs cudeschs rumantschs en format e-book che preschentan ivettas or da la vasta collecziun da paraulas dals frars Grimm. Quels cuntegnan praticamain tut ils classichers sco ‹Il retg-rauna›, ‹Tschendrina›, ‹Dunna Holla›, ‹Gion e Grettina› u ‹Las stailas-marenghin›. Ma daspera èn er vegnidas resguardadas paraulas main enconuschentas sco ‹L’aua da la vita›, ‹Princessa pail d’asen›, ‹Ils trais nanins en il guaud› u ‹L’utschè dad aur›.
L’emprim tom cumpiglia las suandantas 12 paraulas: ‹Alvetta›, ‹Giat e mieur en cumpagnia›, ‹Gion da la fortuna›, ‹Gionin e Grettina›, ‹Il cusunz valurus›, ‹Il diavel cun ils trais chavels dad aur›, ‹Il luf ed ils set ansiels›, ‹Princessa pail d’asen›, ‹Il pauper ed il ritg›, ‹Ils musicants da Brema›, ‹La Chapitscha cotschna› e ‹La fantschella da las aucas›. En versiun rumantsch tuna quai lura uschia, cura ch’ils musicants da Brema spaventan ils laders:
«Tuttenina han els gì l’idea da far tema als sfarfatgs. L’asen è sa mess cun las chommas davant sin il parsiel-fanestra. Il chaun è siglì sin il dies da l’asen. Il giat è rampignà sin il chaun ed il cot è sgulà sin il chau dal giat. En questa posiziun han els cumenzà a far ina musica terribla. L’asen ha sbragì, il chaun giappà, il giat ha miaulà ed il cot chantà sgarschaivlamain. Ils laders han temì ils spierts ed èn fugids ord chasa en tutta furia. Ils quatter musicants èn sa mess a maisa ed han laschà gustar il bun brassà e las turtas.»
Confurm a l’original èn las translaziuns da las paraulas tegnidas en ina lingua simpla, adattada per preleger ad uffants pitschens. E pervi da lur muntada classica sa porschan las paraulas er sco lectura per uffants dal stgalim primar. Ma er creschids sa laschan gugent fascinar da la varietad e ritgezza surprendenta dal stgazi da paraulas. Quel na sveglia betg be regurdanzas vi da l’atgna uffanza, mabain occupa schizunt scienziads da las pli differentas disciplinas: pervi da lur cuntegn archetipic ed ils numerus renviaments a la cultura populara e vita sociala porschan las paraulas numnadamain material da perscrutaziun en abundanza.
Ulteriuras infurmaziuns davart il gener da las paraulas en general, davart l’istorgia da quellas e la muntada da la collecziun dals frars Grimm en spezial porscha l’artitgel ‹Paraula› cuntegnì en la Vichipedia rumantscha (cf. renviament sutvart).
| Indicaziuns bibliograficas Autur(a): Trad. Titel: Paraulas da Grimm 1 Onn da publicaziun: 2011 Dumber da segns: 90 000 Links Telechargiar sco e-book Artitgel ‹Paraula› sin Vichipedia |
MAGLIACUDESCHS 
