En ses tractat dal 2010 porscha Georges Darms, da quel temp professer da rumantsch a l’Universitad da Friburg, ina survista dal cuntegn e dal svilup tant da las ‹Annalas› sco er da la Societad Retorumantscha tranter il 1885 e l’entschatta dal 21avel tschientaner.
L’onn 2010 è cumparida la 123avla annada da las ‹Annalas da la Societad Retorumantscha›. La part introductiva da quest numer è stada deditgada al giubileum da 125 onns da la Societad Retorumantscha 1885–2010. En trais contribuziuns èn vegnidas tematisadas las entschattas da la Societad (Cristian Collenberg), l’impurtanza da las ‹Annalas› per l’istorgia grischuna (Adolf Collenberg) e l’impurtanza da la SRR e da las ‹Annalas› per la retoromanistica (Georges Darms).
Il tractat da Georges Darms da bundant 20 paginas porscha quai ch’il titel empermetta – ed anc bler dapli: el sa lascha leger sco in veritabel cumpendi dal cuntegn dals singuls numers da las ‹Annalas› da ses origin fin l’entschatta dal 21avel tschientaner. Il text analisescha il svilup dal cuntegn en successiun cronologica. A moda acribica ed er munì cun commentaris critics dilucidescha l’autur co che las singulas redacziuns, co ch’ils singuls gusts ed il spiert dal temp, ma er co ch’ils singuls accents ch’èn mintgamai vegnids mess entaifer il moviment rumantsch han influenzà cuntegn e structura da las ‹Annalas›. U formulà autramain: la tavla da cuntegn dals singuls numers da las ‹Annalas› resp. il register cumplessiv da tut las annadas (cf. online) sa lascha er leger sco spievel da la Renaschientscha rumantscha e dals svilups entaifer la Rumantschia fin il temp preschent.
Ord questa perspectiva èsi per exempel interessant d’analisar:
- tge rolla che l’ediziun da funtaunas e monuments da la litteratura rumantscha ha giugà e gioga;
- co che las contribuziuns èn repartidas – areguard lur auturas ed auturs, ma er tematicamain – sin las differentas regiuns rumantschas;
- tge pais che vegn dà als aspects linguistica, litteratura, istorgia, cultura e.a. e co ch’ils accents sa midan en il decurs dal temp;
- tge rolla che las ‹Annalas› e la Societad Retorumantscha han giugà en connex cun l’avischinaziun dals idioms e las differentas emprovas da standardisaziun da la lingua rumantscha.
E l’impurtanza da las ‹Annalas› per la retoromanistica sco tala? Areguard quella concluda Georges Darms a moda vaira pragmatica:
«Gion Deplazes ha scrit a chaschun dal centenari da la SRR davart quellas: «Ei dat buc ina scrutaziun romontscha e grischuna seriusa senza consultar las Annalas. (…)» Quai po bain valair per in dumber restrenschì d’artitgels. Ma pli datiers da la realitad è bain la valitaziun da Jachen Luzzi, president da la SRR a chaschun dal 50avel anniversari da la SRR: «Pür admettand chi ais gnü stampà eir bler ballast, as das-cha dir, cha las Annalas sun ün rich s-chazzi da literatura rumantscha (…)». E quai ch’è ballast per l’in po forsa tuttina anc interessar in auter.»
Precis quest’ultima constataziun po valair sco clav per ina chapientscha cumplessiva da la muntada da las ‹Annalas› – e furma la garanzia ch’i vegn er a valair en avegnir la paina d’adina puspè sfegliar en numers pli vegls. Quai tant pli che l’entir stgazi è accessibel en furma digitala sut www.e-periodica.ch.
| Indicaziuns bibliograficas Autur(a): Georges Darms Titel: L’impurtanza da la SRR e da las Annalas per la retoromanistica Onn da publicaziun: 2010 (Annalas) / 2011 (e-book) Dumber da segns: 55 100 Links Telechargiar sco e-book Infurmaziuns davart las ‹Annalas› e la Societad Retorumantscha |
MAGLIACUDESCHS 
