Il roman ‹Ils viadis da Gulliver› da l’autur irlandais Jonathan Swift (1667–1745) è cumparì il 1726. Betg blers cudeschs pon pretender d’avair delectà tantas generaziuns da lecturas e lecturs giuvenils e creschids. Ed er suenter traitschient onns n’ha l’ovra pers nagut da sia frestgezza.
L’ediziun originala è cumparida sut il titel vaira extendì ‹Travels into Several Remote Nations of the World in Four Parts By Lemuel Gulliver, first a Surgeon, and then a Captain of Several Ships› e sa gruppescha en quatter parts. Quellas correspundan als quatter viadis che mainan Gulliver a Liliput, a Brobdingnag, a Laputa, Balnibarbi, Glubbdubdrib, Luggnagg ed en il Giapun e per finir en ils pajais dals Houyhnhnms e Yahoos.
En si’ovra applitgescha l’autur – ch’era sper si’acitivitad publicistica er preditgant anglican e politicher – ina strategia raffinada per pudair crititgar las relaziuns politicas e socialas da ses temp senza vegnir censurà: El pachetescha sia critica sociala en in’istorgia talmain surprendenta, comica e surreala ch’il lectur percorscha pir a la segunda egliada tge che stat tut scrit tranter las lingias…
Ed a lunga vista n’han alura er betg las parts trais e quatter – che cuntegnan la critica la pli salada – rendì l’autur immortal, mabain las parts in e dus. Quellas mainan Gulliver l’emprim en il pajais dals Liliputans e silsuenter a Brobdingnag, en il pajais dals gigants. En furma levamain adattada – cun mular in pau las passaschas las pli vulgaras e rubiestias – è l’ediziun da questas duas emprimas parts daditg daventada in classicher da la litteratura da giuvenils.
Er en questa furma resorta anc adina il spiert critic da l’autur, per exempel cura ch’el tracta, zuppà sut il vel da la satira, il conflict tranter la Gronda Britannia anglicana e la Frantscha catolica:
«Dapertut vegni renconuschì che la furma oriunda d’avrir ovs saja quella, da rumper u tagliar davent la crosa da la vart lada. Ma il tat da Sia maiestad dad oz era sa taglià sco mattatsch en il det, vulend mangiar en questa moda in ov. Sinaquai ha il bab relaschà ina lescha che scumandava a tuts subdits, sut smanatscha da grevs chastis, d’avrir ils ovs da la vart lada. Questa lescha ha grittentà talmain il pievel, ch’igl èn ruttas ora pliras grondas revoluziuns. In retg ha pers la vita, in auter la curuna. Enturn indeschmilli burgais èn vegnids per la vita, perquai ch’els vulevan pli gugent murir che d’avrir ils ovs da la vart graschla.»
Per part è Jonathan Swift vegnì malchapì sco misantrop (ubain ch’ins al ha stuschà intenziunadamain en quest chantun per discreditar sias ovras). Ma in sguard a si’entira activitad publicistica mussa che questa reproscha n’è betg giustifitgada: Er en numerus auters texts, cumparids per gronda part avant ‹Ils viadis da Gulliver›, applitgescha Swift l’instrument da la satira politica, e quai betg en in senn destructiv, mabain tuttavia a favur dals basegnus resp. per render attent ad incunvegnientschas politicas, socialas e religiusas. Pli correct èsi perquai d’attribuir l’autur a l’illuminissem tempriv, ad in temp pia ch’ils auturs eran anc sfurzads da dosar precautamain lur critica ubain – sco che fa quai Swift a moda maisterila – da preschentar quella a moda indirecta, bain zuppada.
Indicaziuns bibliograficas Autur(a): Jonathan Swift Titel: Ils viadis da Gulliver Onn da publicaziun: 2015 Dumber da segns: 190 500 Links Telechargiar sco e-book Infurmaziuns davart l’autur |