Haydn, Mozart e Beethoven han vivì dal temp da las revoluziuns burgaisas. Tuts trais cumponists èn sa trategnids durant in impurtant temp da lur operar a Vienna. Lur musica è in spievel da las midadas ch’han tschiffà da quel temp betg mo la societad e la politica, mabain er la cultura.
L’Indian grischun
Cun ‹L’Indian grischun› ha Gion Antoni Bühler (1825–1897) tschentà in monument a l’istorgia e cultura da sia vischnanca nativa Domat. E la segunda mesadad da la novella tematisescha l’emigraziun sur mar ch’era tuttavia anc actuala dal temp ch’il text è cumparì (1890).
Ils viadis da Gulliver
Il roman ‹Ils viadis da Gulliver› da l’autur irlandais Jonathan Swift (1667–1745) è cumparì il 1726. Betg blers cudeschs pon pretender d’avair delectà tantas generaziuns da lecturas e lecturs giuvenils e creschids. Ed er suenter traitschient onns n’ha l’ovra pers nagut da sia frestgezza.
Curaschi per dudesch
‹12 istorgias per curaschi civil› sa numna il suttitel da quest cudesch ch’è vegnì edì il 2002 da la Lia Rumantscha (versiun tudestga: ‹Mut im Bauch›, 2000). Ils raquints da divers(a)s autur(a)s sa drizzan ad in public giuvenil a partir da ca. 12 onns e duain far curaschi da dir ‹na› en cas da malgiustia.
L’um ch’ha pers sia sumbriva. L’istorgia mirvegliusa da Peter Schlemihl
Cun ‹Peter Schlemihl› ha Adelbert von Chamisso (1781–1838) creà in dals pli enconuschents raquints da la romantica. Situà tranter istorgia d’aventura e paraula d’art cumbinescha quel elements autobiografics cun dumondas existenzialas che mantegnan lur actualitad.
Fortunat Kauer
En ses roman ‹Fortunat Kauer› (1998) sa mova Linard Bardill en munds cuntrastants: en quel da las muntognas e quel da la Bassa, en quel da la Svizra paschaivla e quel da l’anteriura Jugoslavia en guerra, en quel da l’accumpliment da sasez e quel da la responsabladad envers ils conumans.
Plurilinguitad – ina schanza unica
‹Neurolinguistica›, ‹Psicolinguistica›, ‹Edulinguistica›, ‹Sociolinguistica›, ‹Linguistica en general›… Quai che tuna a l’emprima egliada teoretic, sa preschenta bainspert sco lectura captivanta ed infurmativa davart las pli diversas dumondas da la bi- e plurilinguitad.
MAGLIACUDESCHS 