Classica viennaisa

Haydn, Mozart e Beethoven han vivì dal temp da las revoluziuns burgaisas. Tuts trais cumponists èn sa trategnids durant in impurtant temp da lur operar a Vienna. Lur musica è in spievel da las midadas ch’han tschiffà da quel temp betg mo la societad e la politica, mabain er la cultura.

SGUARD A L’INTERN

Sco ‹classic› – cun tut las varts positivas, ma er ils privels d’ina chapientscha statica da la cultura che questa noziun implitgescha – vegn considerà en general quai che vala sco culminaziun d’in gener u d’in epoca e ch’ha survegnì cun l’ir dal temp il bul da l’atemporal, quasi d’ina valur perpetna. Entaifer la musica classica vala quai senza dubi per l’epoca classica, situada tranter baroc e romantica. E quella è colliada cun trais nums che sa chattan ordaifer tutta concurrenza: Joseph Haydn (1732–1809), Wolfgang Amadeus Mozart (1756–1791) e Ludwig van Beethoven (1770–1827).

Damai che tuts trais cumponists han vivì ed operà a Vienna èsi daventà gia baud usità da subsummar lur temp d’activitad sut la noziun da la ‹classica viennaisa› (ca. 1780–1830). E quest term implitgescha er che ‹la citad da la musica› stoppia avair purschì da lez temp circumstanzas spezialmain adattadas per manar musica e la lavur cumpositorica en sferas ch’eran stadas fin qua nunimaginablas.

Da tut ils aspects menziunads tegna quint il cudesch da Vichipedia ‹Classica viennaisa. Il temp da Haydn, Mozart e Beethoven› ch’è cumparì il 2017. Quel cumenza cun l’artitgel introductiv ‹Classica viennaisa› che na tegna betg be quai ch’el empermetta, mabain porscha anc dapli: El situescha la classica entaifer l’istorgia da la musica:

«Il baroc attribuiva a la furma musicala ina muntada almain uschè gronda sco al cuntegn. La preclassica percunter cumenza a schliar questa relaziun. Il princip concertant (vuschs u instruments che concurran in cun l’auter) resta bain er vinavant impurtant; ma quel vegn enritgì adina pli fitg tras ideas originalas – quai che dueva la finala culminar en la classica. Las cumposiziuns orchestralas che vegnivan dominadas en il baroc dal bass general fan plazza ad in’armonia che s’orientescha pli ferm al svilup da la melodia. (…) Entaifer la classica viennaisa è la polifonia severa dal baroc alura vegnida surmuntada dal tuttafatg. Ultra da quai ha gì lieu in spustament da l’accent principal dal spazi sacral al spazi secular ed er ils cuntrasts èn s’augmentads, quai che s’exprima tranter auter en ils suandants elements: midadas da tempo andetgas, sopran contra bass, ina dinamica alternanta, effects da tun nunspetgads. Las cumposiziuns èn en general segnadas d’ina armonia pli simpla e tendeschan vers furmas cleras e plaschaivlas.»

Alura suondan las trais biografias da Haydn, Mozart e Beethoven. Quellas furman la part principala dal cudesch, èn fitg extendidas e pussibiliteschan uschia da survegnir in’invista approfundada en la vita ed ovra dals trais cumponists (incl. enumeraziun en detagl la vasta ovra cumpositorica). E per finir dat l’artitgel ‹Vienna› in sguard sin il lieu principal da l’operar da Haydn, Mozart e Beethoven, cumpigliond però er aspects generals da la geografia, istorgia, politica e cultura da la citad.

Indicaziuns bibliograficas
Auturs: Vichipedia rumantscha
Titel: Classica viennaisa. Il temp da Haydn, Mozart e Beethoven
Chasa editura: Vichipedia rumantscha
Onn da publicaziun: 2017
Dumber da segns: 167 800 (138 p.)

 
Links
Telechargiar il cudesch sco e-book
Empustar sco cudesch stampà (book-on-demand)
Emprestar
Dossier tematic