Da Plinius il Giuven èn sa mantegnidas duas brevs, en las qualas el descriva l’erupziun dal Vesuv l’onn 79 s.C. Igl è quai stà la catastrofa che dueva sepulir la citad da Pompei che furma oz ina da las pli impurtantas perditgas archeologicas davart la vita da mintgadi en l’antica romana.
Spartacus, Gladiator, Pompei… schizunt tgi che ha be enconuschientschas minimals dal temp dals Romans u enconuscha l’Imperi roman ‹be› or da romans e films frunta bainspert sin ils eveniments da l’onn 79 s.C. al pe dal Vesuv. Quels han furmà a medem temp ina catastrofa maidudida per las persunas pertutgadas ed in cas da fortuna senza paregl per las generaziuns posteriuras. U per duvrar ils pleds da Goethe ch’ha visità Pompei e Herculaneum l’onn 1787: «Igl èn capitadas bleras sventiras en il mund, ma paucas ch’avessan legrà talmain la posteriuritad».
Tenor ils geologs e perscrutaders da vulcans furma l’erupziun da l’onn 79 s.C. fin oz l’ultima erupziun dal Vesuv da dimensiun propi gronda. Tgi che contempla las fotografias da las diversas erupziuns da l’onn 1872 fin 1944 u ils maletgs dal 17avel e 18avel tschientaner – tut erupziuns che vegnan consideradas tenor criteris geologics sco erupziuns da pitschna dimensiun – po s’imaginar quant bumbastic l’eveniment dal temp da Plinius sto esser stà. E pelvaira è sia descripziun daventada talmain proverbiala ch’ins discurra oz en tut il mund d’erupziuns plinianas sche quellas prendan in decurs cumparegliabel: in’erupziun andetga, explosiva, suandada d’ina pitga d’erupziun da plirs kilometers autezza e da l’emissiun fitg svelta da grondas quantitads da material vulcanic, il qual sa derasa en grondas autezzas «en ina furma che na sa lascha cumparegliar cun nagina planta meglier che cun la pinia» (Plinius il Giuven):
«Pertge ch’il nivel sa stendeva sco in bist fitg lung e sa schlargiava alura en intgins roms; probablamain perquai ch’el vegniva l’emprim bittà ad aut tras la pressiun e sa sbassava alura, laschond quella suenter, respectivamain sa derasava en l’orizontala tras l’atgna gravitaziun. El era per part da colur alventa e per part tschuf e taclà, tut tenor sch’el cuntegneva terra u tschendra.»
Il cudesch avant maun, cun sias betg main che 220 paginas, tracta la tematica a moda cumplessiva: En l’emprima part vegnan preschentadas las expectoraziuns da Plinius il Giuven, e quai schizunt cun agiunta d’ina versiun sinoptica latin-rumantscha. Alura suondan artitgels biografics (Plinius il Giuven / Brevs da Plinius, Tacitus, Plinius il Vegl) e materialias che preschentan la rescuverta da Pompei, il context istoric, la muntogna dal Vesuv ed infurmaziuns generalas davart il vulcanissem. Ditg curt: il guid perfetg per far gust e sa preparar sin ina visita al lieu!
| Indicaziuns bibliograficas Autur(a): Plinius il Giuven Titel: Davart l’erupziun dal Vesuv l’onn 79 s.C. Chasa editura: Vichipedia rumantscha Onn da publicaziun: 2017 Dumber da segns: 340 000 (220 p.) Links Telechargiar las brevs da Pliniun en format epub Telechargiar l’entir cudesch sco e-book Empustar sco cudesch stampà (book-on-demand) |
MAGLIACUDESCHS 
