Tge fan atgnamain ils guardians e biologs cura ch’els van cun bloc da notizias, laptop u instrument da locaziun tras il Parc Naziunal Svizzer? Per incumbensa da tgi rimnan els datas, tge precis perscruteschan els e cun tge finamira? La revista ‹Cratschla› dat resposta a talas dumondas.
Cun la fundaziun dal Parc Naziunal l’onn 1914 ha la Svizra prestà lavur da pionier – igl è quai stà l’emprim part naziunal ch’è insumma vegnì realisà en las Alps ed en l’entira Europa Centrala. Il Parc Naziunal ha trais finamiras: protecziun da la natira, perscrutaziun ed infurmaziun. Or da quellas resulta la quarta finamira, numnadamain da sensibilisar ils visitaders per la protecziun da la natira a l’exempel d’in reservat total.
La perscrutaziun scientifica serva a documentar ed evaluar a lunga vista las midadas ch’han lieu en il Parc Naziunal. Dapi l’onn 1920 vegnan publitgads en la retscha ‹Nationalpark-Forschung in der Schweiz› ils resultats da la lavur da perscrutaziun. Ma confurm als ulteriurs intents dal Parc Naziunal na duain las retschas da datas e las evaluaziuns scientificas betg be star a disposiziun a scienziads, mabain er vegnir intermediadas ad in public interessà.
A quest intent serva tranter auter la revista ‹Cratschla – infurmaziuns dal Parc Naziunal Svizzer› che cumpara dapi il 1992 (e ch’è er accessibla a moda integrala online sut e-periodica.ch). Tranter il 1993 ed il 1996 èn las invistas en projects scientifics mintgamai vegnidas resumadas en lingua rumantscha e l’emprim numer dal 1997 è schizunt cumparì cumplettamain per rumantsch.
Or da quest fundus da resumaziuns rumantschas ha chattà stgaffì in cudesch digital ch’è sutdividì en las quatter rubricas ‹Fauna›, ‹Flora›, ‹Spazi da viver› e ‹Visitar il Parc Naziunal›. Qua be in exempel ch’illustrescha tge che vegn perscrutà en il Parc Naziunal e las conclusiuns che sa laschan trair londeror.
La contribuziun ‹L’influenza da capricorn, chamutsch e tschierv sin la vegetaziun e l’erosiun da las pastgiras alpinas› s’occupa d’ina dumonda dispitaivla, numnadamain «la tema ch’il grond dumber da selvaschina d’ungla en il Parc Naziunal Svizzer accelereschia l’erosiun dal terren, perquai ch’ils animals reduceschian la cuverta da vegetaziun da la pastgira alpina». E la destrucziun da la cuverta da vegetaziun vegn alura per il solit definida sco in indizi da ‹surpopulaziun›. Ma il studi ch’è vegnì fatg en la Val Müschauns relativescha questas temas:
«Entras cumparegliar fotografias dals onns 1983 e 1989 han ins (…) constatà che la vegetaziun da las pastgiras alpinas è sa sviluppada en la regiun retschertgada aifer quest temp a moda fitg differenta. Per gronda part n’è ella betg sa midada, pli darar hai dà novas largias resp. èn parts avertas puspè creschidas en. Quest svilup è stà pussaivel, malgrà ch’il dumber da la selvaschina d’ungla è creschì en questa perioda il quatterdubel! L’abilitad da la vegetaziun da sa regenerar e l’influenza da la selvaschina d’ungla sin la vegetaziun èn, sco ch’i para, s’equilibradas enfin oz.»
Quest resultat vegn sustegnì da dus auters studis che tractan l’influenza dals animals ad ungla sin la dinamica dal guaud resp. sin la varietad botanica. Quest ultim vegn schizunt a la suandanta conclusiun: «Ils resultats d’observaziun da passa 80 onns sin surfatschas determinadas dal Parc Naziunal Svizzer cumprovan che l’intensitad da pasculaziun è actualmain plitost memia pitschna che memia gronda per mantegnair la diversitad botanica e las relaziuns actualas tranter il guaud ed il terren avert en il stgalim subalpin.»
| Indicaziuns bibliograficas Autur(a): Div. autur(a)s Titel: Perscrutaziun en il Parc Naziunal Svizzer Onn da publicaziun: 1993–1996 (Cratschla) / 2015 (e-book) Dumber da segns: 33 800 Links Telechargiar sco e-book Infurmaziuns davart il Parc Naziunal Svizzer |
MAGLIACUDESCHS 
